Begrijp me niet verkeerd: ik negeer de positieve ontwikkelingen op het gebied van socialmediakanalen zeker niet. Hoe bijvoorbeeld het gros van de Gen Z’ers elkaar op platforms als TikTok support staat me zeer aan, maar ook ik kan mijn ogen niet sluiten voor online discussies omtrent het coronavirus. Daarom besluit ik om na bijna twee jaar observeren míjn mening hierover toch maar eens op digitaal papier te zetten.
Ik pretendeerde steevast dat het een groot goed is dat iedereen zijn mening kan uiten op de online platforms. Prachtig toch, dat ieder kan deelnemen aan discussies? Lang leve de publieke opinie! Totdat ik toch maar eens mijn rooskleurige bril afzette en mijn ietwat naïeve perspectief besloot bij te stellen. Is het eigenlijk wel zo’n mooi fenomeen dat iedereen zomaar kan prediken wat diegene wil? En vooral: wat hebben we eraan als mensen voornamelijk zenden? Het werkwoord ‘luisteren’ komt voor mijn gevoel steeds minder voor in het woordenboek van veel van de nieuwe ‘influencers’. Op deze manier dragen de online platforms dus helemaal niet altijd bij aan mijn rooskleurige beeld van verbinding, maar zorgen ze juist voor polarisatie.
Het Twitter-riool
Voor de grap dook ik eens het Twitter-riool in en scrollde ik door bergen tweets van hetzelfde lage allooi. Het was een soort misselijkmakende autoreis door de bergen waar geen eind aan kwam. Onderweg kwam ik wat groepen tegen die Baudet als de Almachtige zien, of mensen die hard schreeuwen #prikspijt te hebben. Ik sloot de app, en ja hoor: de volgende dagen lichtte mijn telefoon op met pushmeldingen van tweets van hetzelfde kaliber. Het opende mijn ogen: die filterbubbel bestaat dus echt.
Gezond verstand
Juist in tijden waarin iedereen zomaar zijn overtuiging kan meedelen is het gebruiken van je gezonde verstand onwijs belangrijk. Helaas zie je online- naar mijn mening- vooral een verwikkeling van geringe intellectualiteit. Wetenschappelijke feiten maken steeds vaker plaats voor conspiracies, ongefundeerde opinies of manke vergelijkingen. Men laaft zich meer en meer aan zelfgekozen leidersfiguren. Helaas kan tegenwoordig iedereen zo’n figuur zijn, en precies dat verlaagt het niveau van standpunten en online discussies.
Kies je leider
Iedereen kan op een verhoging gaan staan, maar het wordt pas een podium wanneer een publiek zich vormt. Sommige mensen luisteren gehoorzaam naar de nieuwe ‘influencers’ die prediken dat wetenschap een mening is. Zij die het hardst schreeuwen krijgen de meeste aandacht. Logisch, maar het is aan ons om vervolgens zorgvuldig te bepalen wiens stem je aanhoort en naar wie je stem gaat.
De gemakzuchtige maatschappelijke tendens
Ik herken mezelf in het feit dat alles tegenwoordig snel moet. We willen geen lange artikelen lezen, of tijd verliezen aan het kijken van minutenlange uitlegvideo’s, maar gemakzuchtigheid is waardeloos. Neem daarom alsjeblieft je verantwoordelijkheid en doe je research na het lezen van een onbezonnen socialmediabericht. En nog belangrijker: denk na het lezen van een kop niet gelijk de gehele context van een nieuwsartikel te kunnen duiden.
Ik ben me er (helaas) van bewust hoe vastgeroest sommige denkpatronen zitten, maar achteroverleunend toekijken is gemakzuchtig en daarmee waardeloos. Daarom bij deze toch mijn oproep: lees kritisch, luister naar anderen, stap eens uit je filterbubbel, ga niet te snel akkoord met zwakke argumenten en gebruik vooral je gezonde verstand. Alleen dát komt het niveau van het collectieve (online) debat ten goede.
Door Renée Smeets
Reageren? rsmeets@beeldengeluid.nl
