De machine is ontworpen in de jaren 1920 en voor het eerst in gebruik genomen in de jaren ’30. Tot die tijd werd de post met de hand gesorteerd in ‘vakken-kasten’. De snelste sorteerders konden met de hand maximaal 1800 brieven per uur sorteren.
Omdat begin van de vorige eeuw steeds meer mensen post gingen versturen, groeide de vraag naar een sneller, mechanisch sorteerproces. De postbode die deze machine bediende heette een ‘Transormist’. Om ‘Transormist’ te worden moest je een speciale opleiding volgen. Je moest allen plaatsnamen uit jouw regio uit het hoofd kennen, maar ook de bijbehorende cijfercode en de codes van alle landen ter wereld.
De post werd in grote bundels in de zwarte bak geplaatst. De ‘Transormist’ toetste op het paneel snel de code in van de stad op de voorste brief. Die brief verdween dan in een transportbakje die de brief omhoog vervoerde en vervolgens in een blauw bakje leegde. De blauwe bakjes lopen langs de gehele machine en werken aan de hand van een waaier systeem. De ingetoetste code correspondeerde met een specifiek postvakje en de bijbehorende stand van de waaier. Zo werd de brief mechanisch in het juiste vakje gesorteerd.
Op deze manier werden wel 3000 brieven per uur gesorteerd, bijna twee keer zo snel als met de hand en met een groter bereik. De machine bevatte meer postvakken dan een handmatige sorteerkast. Deze Transorma is nog relatief klein, met 160 sorteervakken. De meeste machines hadden meer dan 400 vakken.
Als de ‘Transormist’ de code te vroeg of te laat invoerde, kwam de brief in vakje ‘0’ terecht en moest deze opnieuw gesorteerd worden.
De Transorma was zo efficiënt dat hij werd gebruikt op meer dan 20 van de grootste postkantoren van Nederland, zoals in Den Haag, Rotterdam, Haarlem, Utrecht, Den Bosch en Breda. Dit exemplaar heeft tot 1956 in het postkantoor van Breda gestaan.
In de jaren ’60 kwam er een nieuwe sorteermachine op de markt doe meer dan 20.000 brieven per uur kon sorteren. Deze nieuwe versie verving alle Transorma’s. De laatste Transorma is gebruikt tot 1981.
De moderne sorteermachines werken elektronisch en kunnen tot wel 40.000 brieven per uur sorteren met moderne scantechnieken die handschriften herkennen. Maar in andere landen wordt de Transorma nog steeds gebruikt, zoals in afgelegen plekken in Brazilië.
Er werden zelfs “Transorma-wedstrijden” georganiseerd voor het PTT personeel. Het ging er om wie met de minste fouten het snelst kon werken in een bepaalde tijd.
